خوشاریزه، گیاه خوش بوی پر خاصیت.

گیاه خوشاریزه گیاهی پایا، دارای بن کمک کرکینه پوش، سبزمات متمایل به زرد، محکم و خاردار، ساقه منفرد و از پایین منشعب، دارای شاخه های شیار دار ضخیم، محکم و سفت و بسیار منشعب با شاخکهای درهم شده است.که ارتفاع این گیاه به 30 سانتی متر تا 100 سانتی متر میرسد. اسانس خوشاریزه دارای ترکیباتی از جمله آلکالوئیدها وفلاونوئیدها است.این گیاه دارای خاصیت ضد قارچی و همچنین ضد باکتری میباشد. اندامهای هوایی این گیاه در اغلب نقاط بصورت تر و خشک جهت معطر کردن لبنیات (ماست و دوغ) مصرف می شود، عرق حاصل از این گیاه جهت معطر کردن محیط خانه و به عنوان ضد سردی مصرف میشود. این گیاه دارای طبع گرم و خشک است. در مناطق کوهستانی و سرد غرب ایران از جمله استان‌های چهارمحال و بختیاری، فارس، کردستان، کرمانشاه، همدان و لرستان و مرکزی به صورت وحشی(خودرو) می‌روید که نوع مرغوب آن به دلیل ارتفاع بالاتر از سطح دریا در استان چهارمحال و بختیاری می‌روید. از گذشته با کشف خاصیت ضد کپک این گیاه برای جلوگیری از کپک زدن و همچنین خوشبو کردن، آن را داخل پنیر، دوغ و ماست و روی ترشی و پنیر می‌ریزند. همچنین دمنوش و عرق این گیاه خواص درمانی دارد.

جوشانده این گیاه اگر پس از مدتی نگهداری در جای خنک، مزه ترش و خوشمزه‌ای به خود می‌گیرد که از آن برای درست کردن ترشی خیار یا خیارشور استفاده می‌کنند.

دم‌نوش آن نیز بسیار خوش طعم می‌باشد بدین گونه که چندین شاخه از گیاه مذکور را بعد از شستن، تکه تکه نموده و درون ظرف درب بسته‌ای، به مدت 10 دقیقه جوشانده و استفاده می‌کنیم. جوشانده آن باعث ضدعفونی و شست ‌و شوی معده و روده می‌گردد.

خواص گیاه خوشاریزه

کاهش علایم سندروم پیش از قاعدگی

 از زمان گذشته سندروم پیش از قاعدگی ، ظهور علایم ناراحت کننده ای است که فعالیت روزانه زنان را مختل نموده و مشکلات فراوانی را برای آنها ایجاد می کند.

درمان عفونت های قارچی

 طی آزمایشات صورت گرفته با گیاه خوشاریزه مشخص گردید که پماد تهیه شده با عصاره این گیاه اثر قابل توجهی در درمان عفونتهای قارچی بدون ایجاد عارضه جانبی داشته و جای آن دارد که اثر این گیاه بر روی بیماریهای قارچی انسانی بررسی گردد.

ضد دل پیچه و اسهال

در طب عام از گیاه خوشاریزه به عنوان داروی ضد دل پیچه و اسهال استفاده می نمودند.

درمان بیماری های قارچی پوست

 بیماری های قارچی پوست که یکی از انواع بیماری هایی است که سابقه استفاده گیاهان دارویی برای درمان آن ، ازدیر باز بین مردم ایران و جهان رایج بوده است و می توان گفت عصاره هیدروالکلی خوشاریزه بر روی درماتوفیتهای عامل بیماری پوستی موثر می باشد و در واقع درماتوفیتهای متعددی که در بیماری های پوست موثرند ، لایه کراتینی پوست را تحت الشعاع قرارداده اند که به سختی قابل ریشه کنی هستند و این گیاه به علت داشتن آثار ضد قارچی خوب ، می تواند در ساخت فراورده های دارویی ضد قارچی نقش بسزایی داشته باشد.

ضد اسپاسم

اثر ضد اسپاسم این گیاه بر روی انقباضات ایلئوم به اثبات رسیده ( ایلئوم به قسمت انتهایی روده باریک انسان اطلاق می شود)حرکات مدور دستگاه گوارش عامل اصلی جلو راندن محتویات دستگاه گوارش است که فعالیت آن توسط سیستم های عصبی کنترل می گردد ، افزایش بیش از حد انقباضات عضلات صاف دستگاه گوارش موجب دل درد و اسهال شده بنابراین می توان از خوشاریزه که حاوی اسانس و فلاونوئید است استفاده نمود که باعث کاهش این انقباضات می گردد.

کاهش انقباضات عضلات صاف دستگاه گوارش

بهبود عملکرد دستگاه گوارش

کاربردهای فیاله در مواد غذایی

چاشنی غذا و معطر کردن ماست و پنیر

 از برگهای خشک و سرشاخه های گلدار آن به عنوان چاشنی غذا و معطر کردن ماست وپنیرر مناطق عشایری کردستان و لرستان استفاده می گردد.

جلوگیری از کپک زدن مواد غذایی

 در مواد غذایی وترشیجات جهت جلوگیری از کپک زدن مواد غذایی استفاده شده که این خاصیت مرهون آثار ضد قارچی آن می باشد.

طرز استفاده در ماست

بعد از برداشت گیاه را خشک کرده و مقداری از ان را که پودر شده ابتدا داخل یک کیسه پارچه ای گذاشته وبعد ان کیسه را داخل ظرفی که ماست چکیده یا سفت ودوغ ریخته و حداقل 24 تا 48 ساعت بماند تا مواد موثره ان وارد ان مواد لبنی گردد سپس می توان انرا مصرف نمود. اگر بیش از حد از گیاه استفاده شود ماست تلخ می شود . بنابراین لازم است ابتدا با مقدار کم کار را انجام و بعد به مقدار زیاد تهیه نمود.

طرز استفاده در دوغ

راه مصرف در دوغ اینگونه است که آنها را خیلی فشرده در یک ظرف نوشابه بریزید و آن را با دوغ پر کنید. به این ترتیب دوغی با طعم کزنگ بالا دارید که می توانید به عنوان اسانس برای هنگامی که دوغ درست می کنید ، استفاده کنید. به این ترتیب ، کزنگ را در دوغ تازه نگه می دارید.

ترکیبات شیمیایی گیاه فیاله یا خوشاریزه

ترکیبات شیمایی موجود در گیاه خوشاریزه عبارت است از : فلاندرن ، لیمونن ، پارا - سیمن ، کارواکرول ، میرسن

موارد احتیاطی و منع مصرف فیاله

در مصرف هر داروی گیاهی با پزشک خود مشورت نمایید